Een psychose wordt gekenmerkt door waanbeelden of hallucinaties. Dat betekent dat u dingen hoort of ziet die er niet zijn. Dit kan gevaarlijk zijn in het verkeer. Daarom gelden er extra regels rondom psychose en autorijden. Soms is een rijbewijskeuring noodzakelijk. We vertellen u alles wat u moet weten over een psychose in relatie tot autorijden.
Een psychose is een psychische toestand waarbij iemand het contact met de werkelijkheid verliest. Hierbij ziet, hoort, ruikt, proeft en/of voelt iemand dingen die er niet zijn. Er is sprake van hallucinaties en/of waanbeelden. Een psychose is van tijdelijke aard en kan tijdens iemands leven vaker voorkomen.
Ongeveer 1 op de 100 mensen krijgt in hun leven te maken met een psychose. Het komt vooral voor bij jongvolwassenen in de leeftijd van 14 tot 30 jaar, maar een andere leeftijd is ook mogelijk. Een psychose komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Voordat iemand een psychose krijgt, is er eerst meestal sprake van een voorstadium waarin iemand klachten krijgt. Dit zijn niet-specifieke klachten die soms vaag lijken. Denk aan:
Soms verdwijnen deze symptomen vanzelf weer. Maar het kan ook overgaan in een psychose. In dat geval kunnen symptomen ontstaan die onder te verdelen zijn in 3 categorieën:
Bovenstaande symptomen gaan vaak samen met moeite om initiatief te nemen en moeite om met emoties om te gaan. Vaak worden emoties vlakker of is er sprake van stemmingswisselingen.
Voor een psychose is vaak niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen. Meestal is het een combinatie van erfelijke factoren en omgevingsfactoren. De volgende factoren kunnen meespelen bij het ontstaan van een psychose:
Vaak is er ook sprake van een stressfactor aanwezig, bijvoorbeeld:
Er zijn verschillende methoden om een psychose te behandelen. Als er is vastgesteld dat iemand aan een psychose lijdt, wordt er een behandelplan opgesteld. Hierin wordt vastgelegd wat de doelen zijn van de behandeling en welke methoden daarvoor worden gebruikt. Welke methoden worden gebruikt is afhankelijk van de persoonlijke situatie van de patiënt.
Dit zijn mogelijke behandelingen bij een psychose:
Een psychose gaat gepaard met hallucinaties en/of waanbeelden. Dit betekent dat u de wereld tijdelijk anders ziet dan hoe de realiteit is. Dit kan gevaarlijk zijn in het verkeer. Daarom gelden er extra regels voor na een psychose autorijden.
Iedereen die rijexamen wil doen, moet een Gezondheidsverklaring invullen. Dit is een lijst met vragen over uw gezondheid. U bent verplicht om deze naar waarheid in te vullen. Als u een psychose heeft gehad, geeft u dit aan op de Gezondheidsverklaring. Het CBR gaat dan onderzoeken of u rijgeschikt bent.
Heeft u al een geldig rijbewijs en heeft u onlangs een psychose gehad? Dan adviseert het CBR om meteen met uw psychiater te bespreken wat de gevolgen zijn. Na een psychose mag u minimaal een half jaar niet autorijden. Daarna vult u een Gezondheidsverklaring in waarin u aangeeft dat u een psychose heeft gehad. Het CBR gaat dan onderzoeken of u nog rijgeschikt bent.
Na het beoordelen van uw Gezondheidsverklaring start het CBR een onderzoek naar uw rijgeschiktheid. Meestal wordt dit gedaan in de vorm van een keuring. Bij andere medische achtergronden is dit vaak een medische keuring rijbewijs. Een keuringsarts onderzoekt dan uw algemene gezondheid. In het geval van een psychose zult u gekeurd moeten worden door een psychiater.
Na het verzamelen van de benodigde informatie neemt het CBR een besluit over uw rijgeschiktheid. Als u rijgeschikt wordt verklaard, krijgt u een rijbewijs voor een onbepaalde tijd of voor bepaalde tijd. Een rijbewijs voor onbepaalde tijd heeft een geldigheidsduur van 10 jaar. Dit rijbewijs kunt u verlengen zonder opnieuw een Gezondheidsverklaring in te vullen. Een rijbewijs voor bepaalde tijd is 5 jaar, 3 jaar of 1 jaar geldig, afhankelijk van uw medische situatie. Bij het verlengen van dit rijbewijs moet u opnieuw een Gezondheidsverklaring invullen. Het CBR gaat dan onderzoeken of u nog steeds rijgeschikt bent.
U kunt ook code 100 op uw rijbewijs krijgen. Dit betekent dat u uw rijbewijs alleen kunt gebruiken voor privégebruik en woon-werkverkeer. U mag dan dus niet als beroepschauffeur werken. Heeft u uw rijbewijs nodig voor uw werk? Dan kunt u code 101 aanvragen. Daarmee kunt u dagelijks maximaal 4 uur rijden voor uw werk. Dit mag geen werk zijn waarbij u mensen vervoert, zoals als taxichauffeur. Ook mag u niet als rijinstructeur werken.
Heeft of wilt u een groot rijbewijs? Dan gelden er strengere regels. Na een psychose mag u minimaal 2 jaar niet rijden in een vrachtwagen of bus. Als u in die periode geen nieuwe psychose heeft gehad en geen medicatie gebruikt, kunt u een Gezondheidsverklaring invullen. Het CBR gaat dan onderzoeken of u geschikt bent om het groot rijbewijs te behalen of te verlengen.
Blijkt uit de beoordeling dat u minstens 10 jaar geen psychose heeft gehad en minstens 5 jaar geen medicatie heeft gebruikt? Dan kunt u het reguliere groot rijbewijs krijgen. Dat is 5 jaar geldig en kan verlengd worden met de keuring die alle groot rijbewijs-chauffeurs moeten doen bij het verlengen van hun rijbewijs. Heeft u in de afgelopen 10 jaar wel een psychose gehad of medicatie gebruikt? Dan kunt u een groot rijbewijs krijgen dat maximaal 3 jaar geldig is. Bij het verlengen van dit rijbewijs moet u weer een Gezondheidsverklaring invullen. Het CBR gaat dan opnieuw onderzoeken of u geschikt bent om in een vrachtwagen of bus te rijden.
U kunt ook ongeschikt worden verklaard voor het behouden of behalen van uw (groot) rijbewijs. Dit is afhankelijk van uw persoonlijke situatie. Meer hierover leest u in ons blog Wat als u niet slaagt voor uw rijbewijskeuring?
