Dementie kan invloed hebben op uw rijgedrag. Het is soms onveilig om te blijven autorijden wanneer u dement bent. Er bestaan daarom wetten en regels rondom dementie en rijbewijs. We vertellen u alles wat u hierover moet weten.
Dementie is een overkoepelende term voor meer dan 50 hersenaandoeningen. Deze ziektes verschillen van elkaar, maar hebben wel veel dezelfde symptomen. Bij dementie raken de hersenen langzaam steeds meer beschadigd. Hierdoor worden klachten steeds erger.
1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie. De meeste mensen die het krijgen zijn ouder dan 65 jaar. Dementie komt bij vrouwen vaker voor dan bij mannen.
Er zijn veel vormen van dementie. Dit zijn de meest voorkomende soorten:
Bij de ziekte van Alzheimer is er sprake van ophoping van zogenaamde alzheimer-eiwitten in de hersenen. Hierdoor gaan zenuwcellen in de hersenen langzaam kapot. Het gevolg is dat u problemen met uw geheugen krijgt. U reageert trager en plannen en organiseren wordt lastiger. Ook kunt u moeite krijgen met praten.
Ook bij lewy body dementie is er sprake van ophoping van eiwitten in de hersenen. Hier gaat het echter om de zogenaamde Lewy-lichaampjes. Doordat deze eiwitten ophopen, kunnen hersencellen steeds moeilijker boodschappen doorgeven. Hierdoor ontstaan er allerlei klachten. Meestal krijgt u eerst problemen met opletten. Daarna wordt u vergeetachtig en kunt u last krijgen van klachten die lijken op die van de ziekte van Parkinson. Dit zijn voornamelijk lichamelijke klachten zoals trillende handen en stijfheid.
Bij frontotemporale dementie ontstaat er door eiwitophoping schade aan de frontale of temporale hersenkwab. Deze voorste delen van de hersenen zijn verantwoordelijk voor de wat moeilijkere denktaken, zoals plannen, praten en het begrijpen van gevoelens van uzelf en anderen. Er ontstaan dus klachten op die gebieden. Frontotemporale dementie komt vaker voor bij jongere mensen.
Vasculaire dementie is een veelvoorkomende vorm van dementie. Het ontstaat als gevolg van meerdere herseninfarcten. Bij een herseninfarct is er sprake van een verstoring in de bloedtoevoer in de hersenen. Hierdoor sterft hersenweefsel af. Als dit vaker gebeurt, kan vasculaire dementie ontstaan. Welke klachten u krijgt, is afhankelijk van de plek in de hersenen waar de infarcten zijn opgetreden. Het kunnen mentale klachten zijn, zoals langzamer denken en praten, maar u kunt ook last krijgen van lichamelijke klachten, zoals moeite met lopen of verlamming.
Het meest bekende symptoom van dementie is vergeetachtigheid. Dit kan inderdaad een eerste teken zijn van dementie. Maar om dementie vast te kunnen stellen, moet er ook sprake zijn van andere klachten. Elke vorm van dementie heeft eigen symptomen. Vaak hebben de klachten te maken met het volgende:
Bij dementie is er sprake van beschadiging aan de hersenen die steeds erger wordt. Bij elke vorm van dementie gebeurt dat weer op een andere manier. De oorzaak voor deze hersenbeschadiging is vaak niet duidelijk. Er wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar het ontstaan van dementie. Wel is al bekend dat de volgende factoren van invloed kunnen zijn:
Dementie is progressief. Dat betekent dat de klachten steeds erger worden. Dit heeft gevolgen voor zowel uzelf als voor mensen in uw omgeving. Voor uzelf wordt het steeds lastiger om een normaal dagelijks leven te leiden. U zult steeds meer hulp nodig hebben van anderen. Ook uw stemming kan in negatieve zin veranderen.
Meestal merken mensen in uw omgeving meer van uw dementie dan uzelf. Voor hen is het vaak lastig om u steeds verder achteruit te zien gaan en uw karakter te zien veranderen. Uiteindelijk herkent u familie en vrienden misschien niet meer. Dit kan voor uw naasten erg pijnlijk zijn.
Helaas is dementie niet te genezen. Wel zijn er behandelmethoden die klachten kunnen verminderen:
Leefstijladviezen: aanpassingen in de leefstijl kunnen ervoor zorgen dat u minder snel achteruitgaat. Het helpt bijvoorbeeld om voldoende te bewegen en contact te blijven houden met andere mensen.
Dementie en autorijden kan samengaan, maar soms is het niet verstandig. Zelfstandig kunnen autorijden geeft veel mensen een gevoel van vrijheid en onafhankelijkheid. Het moet alleen wel veilig gebeuren. Bestuurders moeten daarom bijvoorbeeld beschikken over een goede coördinatie, een probleemoplossend vermogen en een snel reactievermogen. Deze vaardigheden gaan langzaam achteruit wanneer mensen ouder worden. Bij dementerende mensen gaat het nog sneller achteruit. Het kan daarom gevaarlijk zijn als mensen met dementie nog achter het stuur kruipen.
Het CBR hanteert ook regels wat betreft beginnende dementie en rijbewijs. Lijdt u aan beginnende dementie? Dan twijfelt u zelf misschien of het nog verstandig is om te blijven autorijden. U merkt bijvoorbeeld dat u minder snel reageert op verkeerssituaties of dat u vaker de route niet meer weet. Het CBR adviseert in dat geval om een afspraak te maken met uw arts. Hij of zij kent de regels rondom dementie en rijbewijs en kan u aan de hand daarvan een advies geven.
Bent u dementerend en wilt u blijven autorijden? Dan kunt u uw dementie melden bij het CBR. Hiervoor vult u een Gezondheidsverklaring in. Dat werkt zo:
Na het controleren van uw Gezondheidsverklaring nodigt het CBR u uit voor een gesprek met een arts. De arts voert een medische keuring uit waarbij hij of zij u verschillende vragen stelt om erachter te komen hoe ernstig uw dementie is. Dit drukt hij of zij uit met de zogenaamde CDR-score (Clinical Dementia Rating). Deze score kan tussen de 0 en 3 liggen. Hoe hoger de score, hoe ernstiger de dementie.
| CDR-score | Stadium van dementie |
| 0 | Geen dementie |
| 0,5 | Milde geheugenproblemen, maar geen dementie |
| 1 | Lichte, beginnende dementie |
| 2 | Matige dementie |
| 3 | Ernstige dementie |
Het onderzoek van het CBR naar uw dementie kan 2 resultaten opleveren: u bent rijgeschikt of u bent niet rijgeschikt.
U wordt rijgeschikt verklaard wanneer:
Met lichte of zeer lichte dementie krijgt u alleen het rijbewijs binnen groep 1. Daaronder vallen de volgende voertuigen en rijbewijzen:
Het rijbewijs dat u krijgt geldt enkel voor privégebruik. U mag dus niet beroepsmatig autorijden met het rijbewijs. Ook mag u geen vrachtauto (C) en bus (D) besturen.
De meeste mensen met de u bent rijgeschikt-uitslag krijgen een rijbewijs voor 1 jaar. Dit stelt het CBR in staat om na een jaar opnieuw te beoordelen of u nog veilig de weg op kunt. In enkele situaties geeft het CBR mensen met dementie een rijbewijs voor 3 jaar. Een derde mogelijkheid is dat u rijgeschikt wordt verklaard onder voorwaarden. Dit betekent dat u wel mag rijden, maar alleen onder de voorwaarde dat u een aantal aanpassingen aan uw auto doet. Het CBR vertelt u in dit geval welke aanpassingen dat zijn.
U wordt niet rijgeschikt verklaard wanneer u een CDR-score van 2 of hoger heeft. De wet bepaalt dat u dan niet meer in staat bent om veilig te rijden. In dit geval wordt uw rijbewijs per direct ongeldig verklaard. U kunt ook geen nieuw rijbewijs aanvragen.
Een medische keuring is nodig wanneer uw medische situatie is veranderd, bijvoorbeeld omdat u dement bent geworden. Maar ook in de volgende situaties moet u medisch gekeurd worden:
Bij Rijbewijskeuring Officieel kunt u altijd snel terecht op een locatie bij u in de buurt.
